CÔNG TY CỔ PHẦN CƠ KHÍ THÀNH AN

I. Khái niệm về kỹ thuật vạch dấu trong gia công nguội

1. Định nghĩa

- Kỹ thuật vạch dấu là quá trình xác định hình dáng, kích thước và vị trí của bề mặt cần gia công trong quá trình gia công nguội trên chi tiết ( phôi).

- Trong quá trình gia công cơ khí bằng các phương pháp gia công trên máy thì công việc quan trong nhất là gá đặt. Hình dáng, kích thước và vị trí của chi tiết khi gia công trên máy hoàn toàn được xác định sau quá trình gá đặt.

- Trong quá trình gia công nguội thì công nghệ gia công từng chi tiết sản phẩm hoàn toàn không có mối ràng buộc với nhau. Trước khi gia công các bề mặt bằng phương pháp nguội thì người thợ phải vạch dấu và gia công theo vạch dấu đã vạch trên chi tiết. Vạch dấu được người thợ cơ khí gọi nôm na là vẽ trên mặt chi tiết cần gia công.

2. Các phương pháp vạch dấu trong gia công nguội

* Phương pháp vạch dấu vẽ trực tiếp

- Đây là phương pháp lấy vạch dấu bằng cách thực hiện một bản vẽ với tỉ lệ 1:1 trên bề mặt cần gia công của phôi (chi tiết ). Trong khi vẽ người thợ nguội dùng các kiến thức về vẽ hình học, và bỏ qua các quy định về đường nét, chữ số, vẽ quy ước. Công việc vạch dấu theo phương pháp này có đặc điểm:

+ Chỉ dùng trong gia công nguội số lượng chi tiết ít.

+ Thực hiện khi người lấy vạch dấu có kiến thức về vẽ kỹ thuật.

* Phương pháp vạch dấu chép hình

- Sử dụng phương pháp này người thợ nguội xác định các bề mặt gia công cần nhờ vào một chi tiết mẫu. Mẫu chép có thể là mẫu thật (có hình dáng, kích thước và vật liệu chế tạo là thật) hoặc là mẫu giả (có hình dáng, kích thước là thật và vật liệu chế tạo là giả). Người thợ nguội chỉ đặt mẫu lên phôi, chỉnh vị trí cho đúng rồi thực hiện công việc vạch dấu. Phương pháp này có đặc điểm:

+ Dùng gia công số lượng chi tiết nhiều.

+ Dùng cho những người chưa có đủ kiến thức về vẽ kỹ thuật.

II. Dụng cụ dùng trong vạch dấu gia công nguội

1. Dụng cụ đo trong vạch dấu gia công nguội

Vạch dấu là công tác chuẩn bị trước khi gia công, cho nên dụng cụ đo dùng trong vạch dấu không nhiều và cũng rất đơn giản.

+ Thước lá - thước cuộn

+ Thước cặp, thước đo chiều cao.

+ Ê ke

+ Thước đo góc

2. Dụng cụ vạch dấu trong gia công nguội

Tùy theo yêu cầu bề mặt cần vạch dấu mà người ta dùng các dụng cụ sau:

+ Bàn máp (bàn rà) 

- Bàn máp là bàn đá hoa cương, nó có bề mặt phẳng, dùng làm chuẩn để xác định độ cao, vạch dấu, kiểm tra độ thẳng, độ phẳng của chi tiết gia công. Trong các xưởng cơ khí người ta dùng bàn máp bằng gang được mài và cạo phẳng.

+ Khối V 

- Trong gia công cũng như trong vạch dấu, đối với chi tiết có dạng tròn xoay, nếu đặt trên mặt phẳng (như bàn máp) sẽ làm vị trí của chi tiết không ổn định. Chính vì vậy định vị chi tiết gia công và khi vạch dấu người ta dùng dụng cụ gá đặt là khối V.

+ Compa : Com pa là dụng cụ dùng xác định các bề mặt có dạng cong, hoặc chia đều các khoảng cách.

+ Mũi vạch - cỡ vạch: 

- Mũi vạch là một cây bút bằng thép tôi cứng dùng để vạch các đường, và mặt cần gia công trên phôi (chi tiết). 

- Cỡ vạch chính là mũi vạch được gá lên một giá đỡ, và cỡ vạch dùng để kết hợp với bàn máp giúp vạch dấu những đường nằm ngang.

+ Mũi đột – Búa: 

- Sau khi xác định các đường vạch dấu, và mặt cần gia công trên phôi thì các vết vạch đó có thể bị mất, mài mòn trong quá trình gia công hay do chạm tay vào, để lưu lại các vết đã vạch này lên chi tiết bền vững người thợ gia công dùng mũi đột và búa. 

- Mũi đột có kết cấu tương tự như lưỡi đục, nhưng nó có lưỡi cắt là một mũi nhọn.

+ Ê ke định tâm – côn định tâm: Dụng cụ dùng để xác định tâm của các bề mặt tròn.

III. Trình tự vạch dấu trong gia công nguội

1. Chuẩn bị bề mặt vạch dấu.

- Với các vật liệu gia công cơ khí thông thường có bề mặt rất cứng vì vậy rất khó để lại các vết khi vạch. Để làm nổi rỏ vác vết vạch này người ta cần bôi lên bề mặt cần vạch dấu một lớp bột màu, thường sử dụng như sơn, vôi quét tường, phấn viết bảng ngâm nước.

2. Thực hiện vạch dấu . 

- Dùng các dụng cụ đo và dụng cụ vạch dấu để thể hiện bề mặt cần gia công với tỉ lệ 1:1 bằng một trong hai phương pháp trên.

3. Đột dấu

- Các vết vạch dấu rất dễ bị mất trong quá trình vận chuyển, gá kẹp và cắt. Để lưu lại lâu dài người ta dùng mũi đột, đột những điểm dọc theo các đường vạch dấu.